CollectieveKracht brengt ervaringsgebaseerde kennis samen met wetenschappelijke kennis. Op deze pagina vind je informatie over de kenmerken, onderzoeksmethoden en een uitleg van citizen science.
De kennis die de onderzoeksgroep Social Enterprise and Institutions for Collective Action door de jaren heen heeft opgedaan, komt samen in het zogenaamde SICADE-model. Dit is een grafische weergave van drie dimensies die een rol spelen in de veerkrachtige ontwikkeling van burgercollectieven en welke drie onderliggende principes daarbij horen.
Veerkracht vormt het hart van het model. Dit is het vermogen van een collectief om zich actief en evenwichtig te ontwikkelen. Veerkracht is nodig zolang een collectief zijn doelen wil blijven nastreven, of het nou gaat om zorg, duurzame landbouw of groene energie.
Om veerkrachtig te zijn is het nodig dat drie elementen in evenwicht zijn. Dit zijn de drie bollen in het schema: het collectief van leden, het collectief van middelen, organisatie & bestuur. In de praktijk kunnen deze elementen in een collectief steeds veranderen. Dan is het belangrijk dat de andere elementen meeveranderen, zodat een nieuw evenwicht ontstaat.
Op het grensvlak tussen de bollen staan de drie succesfactoren die collectieven helpen om hun evenwicht te vinden.
- Leden moeten het nut zien van de aangeboden producten en diensten. Als het nut voor de deelnemers aan het collectief minder wordt, vermindert hun animo om mee te doen. Hierdoor daalt hun betrokkenheid en haken zij mogelijk af.
- Sociale gelijkwaardigheid van de leden vormt de basis voor een succesvolle organisatie en de bestuurbaarheid op de lange termijn. Wanneer verschillende leden anders worden behandeld, kan dit leiden tot conflicten of een groeiende afstand tussen het bestuur en een groep leden.
- Efficiëntie is het efficiënt en effectief gebruiken van middelen om de doelen van het collectief te bereiken. Wanneer leden het idee hebben dat hun bijdragen niet doelmatig worden gebruikt neemt hun betrokkenheid af en kunnen ze zelfs overwegen om niet langer mee te doen.
Natuurlijk zijn er ook externe factoren die invloed hebben op het collectief. Denk bijvoorbeeld aan tijd en plaats, weer en klimaat, wetgeving, bevolkingssamenstelling en technische voorzieningen. Al deze factoren samen zorgen ervoor dat collectieven zich steeds moeten aanpassen, steeds op zoek moeten naar een nieuw evenwicht. Om de veerkracht te vinden om op allerlei ontwikkelingen te reageren, dagen wij collectieven uit om na te denken over hun eigen ontwikkeling via de zelfscan.
Leuk om te weten: SICADE staat voor Strategieën van Instituties voor Collectieve Actie in Ontwikkeling. Burgercollectieven zijn een vorm van Instituties voor Collectieve Actie, een organisatievorm die al eeuwenlang bestaat. De naam is ook een knipoog naar Bloomington, Indiana (VS), waar nobelprijswinnaar Elinor Ostrom voor het eerst wetenschappelijk onderzoek deed naar Instituten voor Collectieve Actie. Bloomington staat bekend om haar cicades, een insect dat eens in de zeven jaar de stad compleet overneemt.
Verantwoording
De Moor, T., (2021). Three waves of cooperation. A millennium of institutions for collective action in historical perspective (Case-study: The Netherlands). In: Oxford Handbook on International Economic Governance, eds E. Brousseau and I. Bellaci. Oxford University Press.
Om verder te lezen
Achtergrond: Collectieven van de Middeleeuwen tot nu