In de Zwolse Commissarislaan staat een heg met een open poort en daarnaast een bordje: ‘Hier begint onze tuin’. Het bordje is een resultaat van lang wikken en wegen door bewoners van MMWZ (Mens- en Milieuvriendelijk Wonen in Zwolle) De Bongerd. De tekst benadrukt dat de grote gemeenschappelijke tuin, die 38 met rode en roze planken bekleedde woningen omringt, eigendom is van de bewoners, maar wel voor iedereen toegankelijk is. Het is een typische aanpak voor deze woonvereniging, zo blijkt uit het gesprek aan de keukentafel met bewoners Mirjam, Harrie, Conny en Liesbeth.
Harrie: ‘Drie keer per jaar, of minder, houden we een ledenvergadering. Dat is het orgaan dat besluiten neemt. We houden vrijwel nooit een stemming. Besluiten worden in werkgroepen voorbereid, zij doen een voorstel, en meestal is de voorbereiding zodanig goed dat daar brede instemming uit voortvloeit.’
Mirjam: ‘Toen De Bongerd in 1997 begon waren er veel jonge gezinnen. Nu zijn er meer opa’s en oma’s. Laat je dat zo gebeuren, of wil je wat op de leeftijdssamenstelling sturen? Dat is best een beslissing, iedereen denkt daar verschillend over.’
Harrie: ‘We hebben uiteindelijk een pilot bedacht waarin we voorrang geven aan jongere mensen bij de toewijzing van woningen. Het duurde ongeveer vier jaar vanaf het moment dat de ledenvergadering aangaf dat we meer jonge bewoners wilden tot de start van de pilot.’
Wetenschappers vinden de groeiende beweging van burgercollectieven razend interessant. Maar wat hebben collectieven, zoals de bewoners van De Banier, zélf aan al deze wetenschappelijke kennis? In onze keukentafelgesprekken vertalen we de theorie naar de praktijk, door vragen te stellen die zijn geïnspireerd door wetenschap, maar betrekking hebben op het dagelijkse leven in wooncollectieven.
Hoe selecteren jullie nieuwe bewoners?
Conny: ‘We zijn een tijdje met kennismakingsgesprekken gestopt, tot we ontdekten dat mensen zich hadden aangemeld die niet helemaal begrepen wat er wordt gevraagd. Nu is er een kennismakingsgesprek en daarna nog een uitnodiging om mee te doen aan een van onze groendagen: elke maand pakken we op zaterdag gezamenlijk het groen aan. Dat is een mooie kans voor hen om te kijken hoe het er hier aan toegaat, en wij kunnen iemand zien in het gewone doen en laten.’
Harrie: ‘We hebben nog wel een veiligheidsventiel in het selectieproces. Mensen kunnen het bestuur laten weten: Ik zag Jantje of Pietje of Katrien, en eigenlijk zie ik dat niet zo zitten.’
Mirjam: ‘Er is een groot woningtekort. Soms krijg je de indruk dat mensen meer op zoek zijn naar een plek dan naar deze plek.’
Liesbeth: ‘Het zijn maar 38 woningen. Je kunt niet de woningnood van iedereen op je schouders nemen.’
Tekst gaat door onder de foto
Vlnr: Harrie, Conny en Liesbeth (niet op de foto: Mirjam)
Welke waarden delen jullie binnen de vereniging?
Conny: ‘De Bongerd is een thuis, groter dan je eigen huis. Op andere plekken moet je verbinding opzoeken. Hier is meer sociale samenhang dan gemiddeld. Aan de andere kant: we zijn geen commune ofzo, het is niet alsof ik met iedereen even dikke maatjes ben.’
Harrie: ‘Eén van die waarden is dat je in veranderende levensfasen en woonbehoeften in je buurtje kan blijven wonen. Er zijn de nodige voorbeelden geweest van mensen die hier apart kwamen wonen, maar elkaar zo leuk vonden dat één huis uiteindelijk voldoende was. En mensen die hier samenwoonden en na een tijdje uit elkaar gingen. Vervolgens verhuisde een van hen naar een ander huis in De Bongerd, waardoor voor de kinderen beide huizen dicht bij elkaar bleven. Dat vergt wel dat beide ouders elkaars zicht nog wel kunnen velen.’
Liesbeth: ‘Het is niet voor niets dat mensen hier lang blijven wonen. Je woont hier fijn. Mensen verhuizen pas als ze ergens anders een baan krijgen. Of als ze doodgaan. Of ze krijgen er kinderen bij, en het past niet meer.’
Harrie: ‘In de ontwikkelfase van ons project hadden we vooral een heleboel duurzame keuzes te maken. Het isolatiemateriaal, bijvoorbeeld, is cellulose: oude kranten. Ooit, nog voor de oplevering, was er een aangestoken brand. Toen zagen we dat cellulosevlokken naar beneden kwamen en konden we constateren dat er Duitse kranten in de muren zaten.’
Wat als iemand zich niet aan afspraken houdt?
Liesbeth: ‘De gemeenschappelijke container was kapot en iemand had een vuilniszak ernaast gezet en was weggegaan. Toen heb ik in die zak gekeken en zag ik van wie het was. Daar ben ik naartoe gegaan. Die dame was niet blij, want ik had haar privacy geschonden. Maar ze heeft het nooit opnieuw gedaan!’
Mirjam: ‘Ik spreek ook weleens iemands kinderen aan. Ik woon bij de boomgaard en als ze bomen vernielen of dieren pesten, dan kom ik naar buiten en zeg ik er iets van. Dat is niet altijd leuk. Ik heb me met regelmaat weleens de heks gevoeld, dat je de kinderen ziet kijken: daar staat ze weer, voor het raam.’
Liesbeth: ‘Dat hebben we ook wel afgesproken, dat we elkaars kinderen mogen corrigeren.’
Harrie: ‘Als iemand moet worden aangesproken, kijken we als bestuur soms wie de makkelijkste relatie heeft met die persoon. We spreken mensen dus wel aan, maar kijken ook wat de meest effectieve en minst schurende manier daarvoor is.’
Mirjam: ‘Die menselijke kant wordt steeds belangrijker. Dat heb je hier, heb je overal. Wij zijn geen engelen. Wij eten chips en rijden auto.’
Harrie: ‘We zijn net gewone mensen.’
En in hoeverre draagt iedereen in gelijke mate bij?
Harrie: ‘Het is een normaalverdeling, zeg ik dan. Sommigen doen veel, sommigen weinig, en een heleboel doen gemiddeld mee.’
Liesbeth: ‘Een groot gedeelte doet wel mee aan de groendag. En wie fysiek niet zoveel kan, motiveren we om koffie te zetten of soep te maken.’
Mirjam: ‘Dat vraagt soms wel even een aansporing. We hebben ook wel gediscussieerd, als je niet wil, kun je het dan afkopen met geld?’
Liesbeth: ‘Daar doen we niet aan!’
Mirjam: ‘Er zijn mensen die allergisch zijn voor regels, maar met vrijblijvendheid kun je dit niet opzetten en behouden. Niet alleen maar alles voor de lieve vrede.’
Benieuwd hoe de dagelijkse praktijk er in andere wooncollectieven uitziet?
Lees meer keukentafelgesprekken in onze bundel.
Auteur: Mickey Steijaert